Huyện Tràng Định vốn được coi là thủ phủ của cây thạch đen, một loại cây có giá trị kinh tế cao, đã xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc. Nhờ đẩy mạnh kết nối sản xuất theo chuỗi mà đồng bào dân tộc thiểu số ở Tràng Định đã thoát nghèo, làm giàu từ loại cây trồng lợi thế này.
Ổn định cuộc sống
Huyện Tràng Định nằm ở phía Bắc của tỉnh Lạng Sơn, sở hữu nhiều tiềm năng, lợi thế trong phát triển kinh tế nông - lâm nghiệp, thương mại - dịch vụ,... Trong đó, đồng bào dân tộc thiểu số Nùng, Tày, Dao, Hoa, Sán Chay, H'Mông chiếm phần lớn.
Thạch đen được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc đã giúp đồng bào dân tộc thiểu số yên tâm sản xuất. |
Sau khi thạch đen được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, gia đình anh Bế Văn Chanh - dân tộc Tày, thôn Nà Noọng (Đề Thám, Tràng Định) đã quyết định tăng diện tích trồng thạch đen từ 2 sào lên 5 sào. "Trồng thạch đen được bao tiêu đầu ra, giá trị gấp nhiều lần so với cây trồng trước đây như ngô, lúa. Đời sống của gia đình cũng được cải thiện rất nhiều", anh Chanh chia sẻ.
Tương tự, gia đình chị Nông Thị Huế, thôn Nà Lầu, xã Đề Thám, huyện Tràng Định cũng phấn khởi cho hay, nhờ canh tác theo quy trình nên chất lượng sản phẩm tốt, làm ra tới đâu bán hết đến đó. Gia đình có tiền để mua sắm, cải thiện nhà cửa, lo cho con cái học hành tử tế. Việc thạch đen được phép xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc đã giúp nông dân Lạng Sơn, đặc biệt là bà con đồng bào dân tộc thiểu số yên tâm sản xuất, tăng thu nhập hàng năm.
Được biết năm 2021, diện tích cây thạch đen ở Tràng Định đã tăng gấp 2 lần năm trước, tương đương với khoảng 3.000 ha thạch đen. Bên cạnh đó, giá thu mua thạch đen đã tăng từ 20.000 đồng/kg lên 40.000 đồng/kg; tổng thu hằng năm trung bình được khoảng 200 tỷ đồng, tăng gấp đôi so với thời điểm trước năm 2017.
Đặc biệt, từ tháng 10/2020, UBND huyện Tràng Định đã phối hợp với Sở Công Thương Lạng Sơn lựa chọn các xã: Cao Minh, Tân Tiến, để thực hiện thí điểm mô hình liên kết giữa doanh nghiệp - hợp tác xã - nông dân trong tiêu thụ và cung ứng vật tư nông nghiệp, tiêu thụ nông sản, trong đó có sản phẩm thạch đen.
Theo ông Vũ Đức Thiện, Chủ tịch UBND huyện Tràng Định, để tiến tới xây dựng chuỗi liên kết, huyện Tràng Định đã nâng diện tích, chất lượng vùng trồng, quảng bá thương hiệu đối với cây thạch đen. Trên cơ sở chất lượng vùng trồng, thương hiệu của sản phẩm chủ lực này, thời gian tới, huyện đã kết nối một số doanh nghiệp, HTX liên kết tiêu thụ sản phẩm với bà con.
Đẩy mạnh xây dựng tổ hợp tác, HTX
Bên cạnh các giải pháp liên kết tiêu thụ sản phẩm, người dân tộc thiểu số còn được phổ biến các nội dung, yêu cầu về tiêu chuẩn an toàn đối với cây thạch, nâng cao chất lượng của sản phẩm, hỗ trợ tập huấn kỹ thuật trồng và chăm sóc cây thạch.
Để nâng cao chất lượng thạch, các xã có diện tích trồng chủ lực ở huyện Tràng Định đã thành lập các tổ hướng dẫn hội viên, người nông dân trồng, chăm sóc, thu hoạch và bảo quản thạch đúng khoa học kỹ thuật, tham gia rà soát diện tích đất thuận lợi trồng thạch. Đồng thời, tuyên truyền và theo dõi việc diệt cỏ của người dân, không để người dân sử dụng thuốc diệt cỏ gây ảnh hưởng đến chất lượng.
Thành lập các hợp tác xã và tổ hợp tác, hỗ trợ xây dựng các đề xuất dự án sản xuất và kinh doanh thạch đen. |
Về xây dựng chuỗi giá trị thạch đen, tỉnh Lạng Sơn cho biết giai đoạn 2020-2023 sẽ nâng diện tích thạch đen của vùng quy hoạch tại huyện Tràng Định và huyện Bình Gia tăng lên 2.500 ha vào năm 2023; tỷ lệ tăng 30% trong giai đoạn 2020 - 2023.
Năm 2023, năng suất cây thạch đen tăng lên 20%/ha so với năm 2019 do được đầu tư nghiên cứu quy trình, sản xuất phù hợp. Tổng sản lượng thạch đen nguyên liệu năm 2023 thu hoạch dự kiến đạt 13.750 tấn, giá trị doanh thu ước đạt 350 tỷ đồng.
Thu nhập trung bình hộ trồng thạch đen năm 2023 tăng 15% so với năm 2020, thu nhập trung bình đầu người đạt 47 triệu đồng/hộ (tương đương là 162,9 triệu đồng/ha).
Giai đoạn từ năm 2024 - 2030: Ổn định diện tích canh tác cây thạch đen ở mức 2.800 ha; sản lượng ước đạt 17.000 tấn/năm. Sản lượng cây thạch đen xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc đạt trên 50% tổng sản lượng cây nguyên liệu thu hoạch.
Theo đó, địa phương sẽ triển khai các giải pháp phát triển thị trường như thúc đẩy đưa sản phẩm thạch đen vào danh sách xuất khẩu chính ngạch; tìm kiếm và đánh giá nhu cầu thị trường; xúc tiến thương mại; xây dựng gian hàng giới thiệu sản phẩm xứ Lạng.
Đặc biệt, tỉnh Lạng Sơn sẽ thành lập các HTX và tổ hợp tác, hỗ trợ xây dựng các đề xuất dự án sản xuất và kinh doanh thạch đen làm cơ sở tiếp cận các nguồn vốn hỗ trợ. Đồng thời, triển khai các nhóm giải pháp thu hút DN đầu tư chế biến sâu, phát triển và nâng cao năng lực cho các cơ sở chế biến. Đẩy mạnh nhóm giải pháp phát triển liên kết ngang, liên kết dọc và quản trị chuỗi...
Thy Lê
Bài 2: Phát triển cây trồng lợi thế gắn với chuỗi giá trị