Với sự đầu tư bài bản, tỉnh Quảng Ninh đang có lợi thế trong việc phát triển các sản phẩm OCOP. Từ chỗ chỉ có 48 sản phẩm năm 2013, đến nay toàn tỉnh đã phát triển được khoảng 500 sản phẩm, trong đó có 236 sản phẩm đạt từ 3-5 sao theo quy chuẩn sản phẩm OCOP của tỉnh. Hầu hết các sản phẩm OCOP của tỉnh đã được dán tem truy xuất nguồn gốc. Doanh thu bán hàng tại các hội chợ OCOP tại địa bàn tỉnh liên tục tăng mạnh.
Khó khăn về vốn, cơ sở sản xuất
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, trong quá trình thúc đẩy phát triển sản phẩm OCOP các HTX, đơn vị còn gặp không ít khó khăn như: Công tác quy hoạch, phát triển vùng nguyên liệu, địa điểm sản xuất vẫn còn nhiều vướng mắc xung quanh quy hoạch của các vùng nuôi, trồng khiến các hộ kinh doanh, HTX chưa thực sự yên tâm, chưa mở rộng sản xuất.
Do vấn đề quy hoạch mà nhiều HTX, đơn vị còn chưa có địa điểm tổ chức sản xuất ổn định, đặc biệt là các cơ sở chế biến các sản phẩm thủy hải sản, nông nghiệp. Nhiều cơ sở còn manh mún, chưa có hệ thống xử lý chất thải, khâu sản xuất nhỏ lẻ. Vì thế, việc hoạch định sản phẩm thế mạnh, cơ chế chính sách, cần quan tâm, có quy hoạch rõ ràng cho thuê mặt nước, phát triển vùng trồng, đẩy mạnh thâm canh giúp các sản phẩm phát triển bền vững, vươn xa.
Trải qua dịch Covid 19 khiến nhiều HTX gặp khó khăn về vốn trong đó có HTX Tuyền Hiền. |
Năm 2019, số gà thương phẩm mà HTX Tuyền Hiền xuất bán đạt khoảng 200 tấn, chủ yếu tại TP. Hạ Long, Móng Cái, Cẩm Phả (Quảng Ninh), Hà Nội… Nhưng đến năm 2020, đại dịch Covid-19 khiến nhiều quán ăn, nhà hàng phải đóng cửa tạm thời, nên HTX chỉ xuất bán được hơn 150.000 con gà giống và 60 tấn gà thương phẩm.
Dịp Tết Nguyên đán 2021, đại dịch khiến tỉnh Quảng Ninh phải giãn cách xã hội trong thời gian dài khiến việc chăn nuôi, kinh doanh gà bản Đầm Hà gặp khó khăn gấp bội, HTX buộc phải giảm liên kết từ gần 100 hộ nuôi gà xuống còn hơn 50 hộ.
Trước thực trạng đó, anh Nguyễn Văn Tuyền – Giám đốc HTX mong mỏi: “Nhà nước có những chính sách như: hỗ trợ lãi vay bằng 50% lãi suất thương mại hiện hành đối với các HTX nông nghiệp; gia hạn nợ cho các HTX đang vay vốn từ 6 - 12 tháng với lãi suất 0%; hoặc có nguồn kinh phí hỗ trợ bà con gặp khó khăn trong tiêu thụ gà do ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19… để người dân khôi phục kinh tế”.
Cần quan tâm hơn tới bảo hộ nhãn hiệu
Một trong những vấn đề đang tác động tới chất lượng và sự đa dạng của sản phẩm OCOP chính là ứng dụng khoa học công nghệ và xây dựng chuỗi sản xuất còn hạn chế. Mô hình chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ, liên kết 4 nhà (nhà nước, doanh nghiệp, nhà khoa học, nhà nông) còn lỏng lẻo, chưa có sự kết nối dẫn đến sản xuất, tiêu thụ còn bấp bênh, rủi ro, giá trị thấp. Vì thế, sản phẩm tuy giá trị nhưng chế biến còn thô sơ, đơn điệu, chưa có sản phẩm chế biến sâu, chưa tạo giá trị gia tăng cao...
Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu nên sản phẩm củ cải Đầm Hà được biết đến rộng rãi trên thị trường, không chỉ trong mà cả ngoài tỉnh Quảng Ninh. |
Thêm vào đó, nhiều HTX, đơn vị tham gia sản xuất sản phẩm OCOP chưa thực sự quan tâm tới đăng ký bảo hộ nhãn hiệu. Mặc dù tỉnh Quảng Ninh và các địa phương đã có nhiều hỗ trợ, đã có chính sách khuyến khích, hoàn lại phí đăng ký sau khi đơn vị, HTX hoàn thành các thủ tục... nhưng các đơn vị vẫn chưa thực sự quan tâm tới vấn đề này.
Theo lý giải, phần vì việc đăng ký là chưa bắt buộc, phần vì các doanh nghiệp tham gia sản xuất sản phẩm, tiêu thụ chủ yếu ở thị trường trong tỉnh nên nhiều đơn vị còn tâm lý chủ quan, chưa quan tâm để ý đăng ký bảo hộ.
Có không ít HTX, doanh nghiệp mải chú tâm phát triển, tiêu thụ sản phẩm cho tới khi sản phẩm có tên tuổi, thương hiệu trên thị trường, khả năng thương mại mở rộng ra phạm vi ngoài tỉnh, lúc đó mới quan tâm thì thương hiệu, nhãn hiệu đã bị các đơn vị khác đăng ký trước. Vì vậy, việc thực hiện bảo hộ nhãn hiệu cần đặc biệt quan tâm. Bởi, việc sớm thực hiện bởi bảo hộ độc quyền sẽ có nhiều lợi ích cho đơn vị.
Đề án “Mỗi xã, phường một sản phẩm” (OCOP) giai đoạn 2017 - 2020 đã đạt được kết quả tốt, làm thay đổi căn bản tư duy nhận thức của người dân trong sản xuất hàng hóa nông nghiệp, tạo được niềm tin và sự sáng tạo. Từ đó, thúc đẩy người dân mạnh dạn sản xuất hàng hóa nông sản, nâng cao giá trị sản phẩm.
Mặc dù vậy, kết quả mới chỉ là bước đầu, trong thời gian tới, các cấp, các ngành chức năng, các chủ thể doanh nghiệp, HTX, hộ gia đình… với khát vọng vươn lên cần cố gắng nỗ lực phát triển ổn định, bền vững. Trong đó, tập trung khắc phục ngay những hạn chế yếu kém trong xây dựng NTM và thực hiện Đề án “Mỗi xã, phường một sản phẩm” (OCOP).
"Cần nêu cao trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương nhất là những người đứng đầu, huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, phát huy nội lực của các chủ thể doanh nghiệp, HTX, hộ gia đình… trong xây dựng chương trình, đề án". PCT tỉnh Quảng Ninh - ông Bùi Văn Khắng nhấn mạnh tại hội nghị tổng kết Đề án “Mỗi xã, phường một sản phẩm” giai đoạn 2017 – 2020 diễn ra vào đầu tháng 01 vừa qua.
Thanh Vân