Mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng tỉnh Bắc Kạn đang quyết tâm phát huy tiềm năng sẵn có để phát triển sản xuất nông nghiệp hữu cơ, nâng cao giá trị sản phẩm, tăng thu nhập cho người dân vùng đồng bào DTTS. Theo đó, tỉnh khuyến khích ứng dụng KH&CN vào sản xuất, gắn với phát triển nông sản, đặc sản, tạo chuyển biến bước đầu, hình thành những vùng sản xuất mang lại giá trị kinh tế cao.
Minh bạch truy xuất nguồn gốc
Theo ông Nguyễn Hữu Ninh, Phó Vụ trưởng Vụ KHCN và Môi trường (Bộ NN&PTNT), truy xuất nguồn gốc sản phẩm đang dần trở thành xu thế tất yếu và là yêu cầu bắt buộc, cho phép người tiêu dùng có đầy đủ thông tin ngược dòng, từ sản phẩm cuối cùng về nơi sản xuất ban đầu, rà soát từng công đoạn trong chế biến và phân phối.
Việc ứng dụng KH&CN trong truy xuất nguồn gốc đã tạo niềm tin với người tiêu dùng |
Xu hướng hiện nay là sử dụng công nghệ thông tin và các thiết bị điện tử để giúp cho việc cập nhật thông tin, quản lý dữ liệu và truy xuất nguồn gốc sản phẩm được thuận lợi. Với giải pháp này, các HTX, nhà sản xuất đưa thông tin lên hệ thống từ những khâu đầu của chuỗi sản xuất cho đến khâu đóng gói sản phẩm.
Tất cả thông tin về sản phẩm được lưu trữ vào máy chủ, dễ dàng truy xuất và người mua có thể xem thông tin về lô hàng trên hệ thống ngay khi lô hàng chưa rời khỏi nơi sản xuất. Có thể truy xuất nhanh nguồn gốc sản phẩm qua mã QR in trên bao bì sản phẩm.
HTX chè Mỹ Phương (thôn Pùng Chằm, xã Mỹ Phương, huyện Ba Bể) sau 4 năm hoạt động đã xây dựng được thương hiệu, tạo sức cạnh tranh trên thị trường. Anh Nông Văn Hoành, người dân tộc Tày, Giám đốc HTX chia sẻ: Thực hiện quy trình trồng và chăm sóc theo hướng VietGAP và hữu cơ, HTX tiến hành giám sát chặt chẽ đối với từng hộ thành viên. Quá trình sử dụng phân bón hữu cơ vi sinh đều được HTX đứng ra làm đầu mối cung ứng và cấp phát theo từng đợt.
Hiện nay, HTX đang ứng dụng KH&CN, trang bị đầy đủ các loại máy móc để phục vụ chế biến như: Máy sao chè bằng gas, máy vò, máy sấy khô... Sản phẩm được đóng gói dưới nhiều hình thức, bao bì thiết kế khác nhau, có đầy đủ tem nhãn, mã vạch, truy xuất nguồn gốc, tạo niềm tin với người tiêu dùng.
Hay như tại HTX Thiện An (xã Vi Hương, huyện Bạch Thông), đa số lãnh đạo và thành viên HTX đều là người dân tộc Dao. Được sự hỗ trợ của Viện Công nghệ sau thu hoạch, sự giúp đỡ của các chuyên gia, HTX đã thành công với mô hình chuối sấy. Có thu nhập, HTX bắt tay vào cải tiến bao bì, thêm mã vạch, chú thích về nguồn gốc, thành phần sản phẩm, đồng thời mở rộng thêm nhiều loại mặt hàng như khoai lang, khoai tây sấy, bim bim rau củ cho trẻ em, măng, mật ong rừng... Chỉ tính riêng trong năm 2020, doanh thu của HTX đã đạt trên 2 tỷ đồng.
Tạo ra sản phẩm sạch
Phja Khao là thôn có đông đồng bào Dao của xã Bản Thi, huyện Chợ Đồn, nằm ở độ cao 1.000m so với mực nước biển. Địa hình nơi đây chủ yếu là núi đá, không có đất ruộng, nên nhiều năm liền có tỷ lệ hộ nghèo cao.
Ứng dụng KH&CN trong sản xuất góp phần nâng cao thương hiệu sản phẩm trên thị trường |
Từ hiệu quả ban đầu của một số hộ dân, xã và các ban, ngành của tỉnh đã hỗ trợ thôn thành lập HTX trồng cây su su mang lại thu nhập cao. Tháng 6/2018, HTX Phja Khao ra mắt gồm 7 thành viên, được Chi cục Quản lý chất lượng nông, lâm sản và thủy sản thuộc Sở NN&PTNT cấp chứng nhận nông sản an toàn.
Hợp thổ nhưỡng và khí hậu quanh năm mát mẻ, cây su su cho ngọn liên tục trong 6 tháng. Hiện, HTX luôn tích cực ứng dụng KHCN vào trồng trọt VietGAP để nâng cao hiệu quả, năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe của khách hàng.
Để mở rộng thị trường tiêu thụ, HTX đã tham gia vào chuỗi giá trị cung cấp các loại rau quả sạch, bảo đảm an toàn cho thị trường trong và ngoài tỉnh. HTX còn mở rộng kinh doanh thông qua thị trường công nghệ như đẩy mạnh bán hàng qua sàn thương mại điện tử, ứng dụng Zalo, Facebook trong bán hàng…
Tại thôn Nà Làng, xã Phương Viên, huyện Chợ Đồn đúng thời điểm vào vụ thu hoạch lúa hữu cơ. Anh Hoàng Văn Thanh, Giám đốc HTX Hoàn Thành, cho biết: "Đây là vụ lúa thứ 4, chúng tôi trồng lúa hữu cơ. Mặc dù vẫn sử dụng chủ yếu giống Bao Thai và giống Japonica, nhưng điểm khác biệt về chăm sóc là sử dụng toàn bộ bằng phân bón hữu cơ, phòng trừ sâu bệnh bằng chế phẩm sinh học nên không có chất độc hại".
Năng suất lúa bình quân đạt hơn 7 tấn/ha, cao hơn trồng lúa truyền thống khoảng 1 tấn/ha, giá bán cũng cao hơn từ 10-15%.
Về hướng phát triển nông nghiệp hữu cơ, trong đó có ứng dụng KHCN ở vùng đồng bào DTTS thời gian tới, ông Nguyễn Ngọc Cương, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bắc Kạn chia sẻ, Bắc Kạn đặt mục tiêu đến năm 2025, 40% các sản phẩm nông, lâm nghiệp chủ lực vùng đồng bào DTTS ứng dụng KHCN truy xuất nguồn gốc và đạt các tiêu chuẩn hữu cơ hoặc VietGAP, 100% diện tích cây ăn quả đạt các tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm, trong đó ít nhất 50% được cấp giấy chứng nhận sản phẩm hữu cơ. Từ đó, khẳng định sản xuất nông nghiệp hữu cơ là hướng phát triển nông nghiệp bền vững, góp phần nâng cao thương hiệu thị trường, giúp nông dân nâng cao thu nhập.
Minh Thành
Bài 3: Tạo đà cho xuất khẩu mặt hàng chủ lực