Đến nay, Nghĩa Lộ đã xây dựng thành công hàng loạt mô hình HTX điểm, có thu nhập tiền tỷ trong lĩnh vực du lịch, như HTX du lịch Mường Lò, HTX đan lát mây tre song đan Nghĩa Lợi, HTX nông nghiệp An Nghĩa… Các nguồn vốn hỗ trợ của Nhà nước đang được thị xã vận dụng linh hoạt để giúp các HTX phát triển, tạo sinh kế bền vững.
Liên kết làm du lịch
HTX du lịch Mường Lò, xã Nghĩa Lợi đang là điểm sáng trong phát triển du lịch cộng đồng ở Nghĩa Lộ. Được thành lập theo Luật HTX năm 2012, đơn vị đang có 13 thành viên, chủ yếu là phụ nữ đồng bào dân tộc Thái.
Liên kết trong HTX giúp người dân phát triển du lịch cộng đồng hiệu quả hơn. |
Giám đốc Lường Thị Minh cho biết, HTX du lịch Mường Lò là đơn vị kinh tế hợp tác đầu tiên hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, du lịch của thị xã Nghĩa Lộ, với mục tiêu tập hợp, đoàn kết, liên kết giữa các cơ sở cung ứng dịch vụ văn hóa, du lịch trên địa bàn.
Tuy mới được thành lập và đi vào hoạt động, song vai trò liên kết của HTX đã được phát huy, thể hiện ở việc phục tốt nhu cầu du khách, đặc biệt là trong dịp Lễ hội Văn hóa - Du lịch Mường Lò và khám phá danh thắng quốc gia ruộng bậc thang Mù Cang Chải khi lượng khách đổ về đây tăng đột biến.
Đến nay, đã có 15/30 mô hình "homestay" trên địa bàn thị xã Nghĩa Lộ là thành viên liên kết của HTX du lịch Mường Lò. Việc liên kết hoạt động trong HTX giúp các hộ nâng cao hiệu quả hoạt động, tạo sức hút lớn hơn với du khách, đồng thời nhận được nhiều sự quan tâm, hỗ trợ của địa phương.
Khoảng chục năm nay, homestay của gia đình chị Lò Thị Nga, thành viên HTX du lịch Mường Lò, ở bản Chao Hạ 1, không mấy khi vắng khách. Thậm chí vào mùa lễ hội, mùa lúa chín, mùa hoa tam giác mạch, Tết Nguyên đán, khách đăng ký “đặt chỗ” ăn nghỉ trước cả tháng trời.
Chị Nga chia sẻ, đến với Mường Lò, du khách sẽ được trải nghiệm "du lịch bụi" bằng xe đạp, những hướng dẫn viên là người bản địa đưa khách tham quan các bản Đêu, bản Đường, bản Mớ, bản Thón, bản Lanh, bản Viềng Công, bản Nụ, bản Vệ…
Trong các chuyến đi, khách du lịch sẽ được xem và trực tiếp trải nghiệm cùng đồng bào dân tộc dệt vải thổ cẩm, đan lát thủ công mỹ nghệ, xem nghệ nhân dân gian biểu diễn các nhạc cụ dân tộc…
Theo chị Nga, khi muốn “ăn ngon, mặc đẹp, chơi vui”, khách du lịch đều muốn tìm đến homestay du lịch của người Thái. Dân tộc Thái vốn nổi tiếng với 142 món ăn dân tộc, đủ yếu tố thuần tự nhiên, ngon-độc-lạ như: Pa pỉnh tộp, gà đen, thịt nướng gói lá dong, canh lá chua, thịt lợn gác bếp, nộm rau rừng, xôi ngũ sắc, rượu men lá…
“Những món ăn giản dị, mộc mạc của chúng tôi luôn được khách ngoại quốc khen ngon, nhiều vị khách còn không ngại xắn tay vào cùng làm với gia chủ, rồi ghi chép rất tỉ mỉ cách làm từng món”, chị Nga vui vẻ cho hay.
Những năm qua, để nâng cao hiệu quả kinh tế, gia đình chị Nga được HTX hỗ trợ tạo liên kết với hàng chục công ty lữ hành, mỗi năm đón tiếp khoảng 1.000 lượt khách lưu trú, khoảng 7.200 lượt khách sử dụng dịch vụ. Thu nhập của gia đình đạt trên 100 triệu đồng/năm.
Chuyên nghiệp để bền vững
Giám đốc HTX du lịch Mường Lò Lường Thị Minh cho hay, với sự xuất hiện của “vị khách không mời” - Covid-19, người làm du lịch ở Yên Bái nói chung và ở Nghĩa Lộ nói riêng bị ảnh hưởng nặng nề, lượng khách giảm rõ rệt.
Chuyên nghiệp và thích ứng linh hoạt giúp các HTX du lịch cộng đồng hoạt động ổn định. |
Tuy nhiên, các mô hình du lịch cộng đồng ở Mường Lò, trong đó có HTX du lịch Mường Lò đã nhanh chóng chuyển đổi phương án kinh doanh, tăng cường chế biến các món đặc sản dân tộc như thịt trâu gác bếp, thịt lợn gác bếp, lạp sườn…, qua đó đảm bảo thu nhập cho các hộ thành viên.
Kể từ khi đại dịch Covid-19 xảy ra, homestay của các thành viên HTX vẫn mở cửa đón những đoàn khách đến tham quan. Trước sự diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19, HTX tiến hành kiểm tra thân nhiệt cho khách, yêu cầu khách khai báo y tế đầy đủ, trung thực, chung tay đẩy lùi dịch bệnh.
Tương tự như HTX du lịch Mường Lò, ở Tổ hợp tác du lịch bản Đêu II, xã Nghĩa An, mọi người biết đến gia đình chị Hoàng Thị Phương là một trong những hộ đầu tiên làm du lịch cộng đồng. Chị Phượng đã đầu tư cải tạo lại ngôi nhà sàn của mình, mua chăn đệm, trải ngay xuống sàn nhà để khách nghỉ.
Chị Phương chia sẻ: “Đi nhiều nơi, tham khảo nhiều cách làm du lịch trong và ngoài nước, tôi cũng nắm bắt được nhu cầu của khách du lịch là muốn được hòa mình vào thiên nhiên, tìm hiểu đời sống sinh hoạt thường ngày của người dân địa phương. Vì vậy, mọi thứ không cần cầu kỳ, chỉ cần sạch sẽ và an toàn là đủ”.
Ông Lương Mạnh Hà, Phó Chủ tịch UBND thị xã Nghĩa Lộ đánh giá cao hiệu quả hoạt động của các HTX, tổ hợp tác trong việc phát huy giá trị bản sắc dân tộc, mang lại giá trị cao từ hoạt động du lịch cộng đồng trên địa bàn.
Cùng với sự hỗ trợ của ban ngành các cấp, các HTX trên địa bàn đã hu hút được gần 50 công ty lữ hành trong nước, quốc tế đưa khách đến tham quan, nghỉ dưỡng. Xây dựng liên kết các địa phương trong tỉnh thành các tuyến du lịch giàu sức hấp dẫn.
Điển hình như tuyến Nghĩa Lộ - Mù Cang Chải, du khách sẽ được tham quan danh thắng quốc gia rộng bậc thang, đèo Khau Phạ, trải nghiệm lễ hội của đồng bào Mông; tuyến Nghĩa Lộ - Văn Chấn, du khách sẽ được hòa mình vào không gian chè Suối Giàng; tuyến Nghĩa Lộ - Văn Yên tìm hiểu văn hóa người Dao, lễ hội Quế, đền Đông Cuông…
Đồng thời, các HTX cũng được thị xã Nghĩa Lộ hỗ trợ mở rộng liên kết đến các tỉnh khu vực Tây Bắc để xây dựng các tour tuyến du lịch gắn với các điểm du lịch nổi tiếng như Sa Pa, Điện Biên Phủ...
“Việc chuyên nghiệp hóa từ chất lượng dịch vụ, thái độ tiếp đón, giữ gìn bản sắc, di chuyển, ẩm thực… sẽ là “chìa khóa” mở cửa thành công cho các HTX nói riêng và hoạt động du lịch cộng đồng tại địa phương nói chung. Vì vậy, trong thời gian tới, thị xã sẽ tiếp tục hỗ trợ mở rộng quy mô, hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đa dạng dịch vụ… tạo điểm tựa cho các HTX, mô hình du lịch phát triển”, ông Lương Mạnh Hà nhấn mạnh.
Sự đồng hành của địa phương
Theo các chuyên gia du lịch, cùng với việc phát huy vai trò chủ thể của người dân, thị xã Nghĩa Lộ cần tăng cường quản lý nhà nước đối với các tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ du lịch. Hiện, thị xã có gần 70 cơ sở lưu trú du lịch gồm khách sạn, nhà nghỉ, homestay cùng hệ thống nhà hàng, hộ kinh doanh sản phẩm đặc thù.
Để tăng cường quản lý nhà nước đối với các tổ chức, cá nhân này, cần sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý Nhà nước như Phòng Văn hóa - Thông tin, Công an, Phòng Tài chính - Kế hoạch, Trung tâm Y tế thị xã và UBND các xã.
Việc tăng cường quản lý, hỗ trợ sẽ giúp các cơ sở lưu trú nâng cao chất lượng phục vụ, một trong những yếu tố quan trọng để thu hút du khách, tránh tình trạng “một đến không trở lại”. Việc được phục vụ tốt không chỉ làm vui lòng khách du lịch mà còn để họ lan tỏa, “tiếp thị” cho du lịch Mường Lò.
Ông Đinh Anh Tuấn, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin Nghĩa Lộ cho biết, trong thời gian tới, thị xã sẽ chủ động quy hoạch tổng thể, chi tiết đối với việc phát triển cơ sở hạ tầng du lịch, tránh tình trạng tự phát, phát triển ồ ạt gây nguy cơ phá vỡ cảnh quan môi trường.
Thị xã cũng sẽ ưu tiên việc ứng dụng năng lượng, vật liệu tự nhiên, thân thiện và quan tâm đúng mực đối với vấn đề thu gom, xử lý rác thải. Khuyến khích bảo tồn các giá trị văn hóa bản địa tại các khu lưu trú, nhà hàng, cửa hàng mua sắm, điểm dừng chân phục vụ khách du lịch, điểm tham quan du lịch.
Cụ thể, các cơ sở phục vụ du lịch sẽ được hỗ trợ, khuyến khích bảo tồn kiến trúc nhà sàn, bài trí sản phẩm của địa phương; sử dụng trang phục dân tộc trong đón tiếp, phục vụ du khách; giữ gìn phong cách chế biến các món ăn truyền thống để quảng bá ẩm thực đặc trưng, điểm nhấn là ẩm thực của người Thái, Mường.
Đặc biệt, trong thời gian tới, thị xã sẽ đẩy mạnh triển khai thực hiện du lịch xanh cho các cơ sở dịch vụ du lịch gồm nhà hàng, cửa hàng mua sắm, điểm dừng chân và điểm tham quan du lịch, theo các tiêu chí "thân thiện môi trường, gần gũi về xã hội và văn hóa, đóng góp về mặt kinh tế cho cộng đồng”.
Có thể thấy, dù có rất nhiều tiềm năng, nhưng việc đưa Nghĩa Lộ trở thành trung tâm du lịch phía Tây của tỉnh là một con đường dài và nhiều khó khăn. Để hiện thực hóa mục tiêu, Nghĩa Lộ cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến, khai thác phát huy các giá trị văn hóa, xây dựng thương hiệu các sản phẩm phục vụ phát triển du lịch.
Đồng thời, thị xã cần củng cố bộ phận xúc tiến du lịch và nâng cao chất lượng đội ngũ làm văn hóa từ thị xã đến xã, phường và đội ngũ hướng dẫn viên du lịch; xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích các nghệ nhân dân gian tích cực tham gia các hoạt động sưu tầm, bảo tồn các giá trị văn hóa, các làn điệu dân ca, dân vũ, khai thác, sử dụng các loại nhạc cụ dân tộc.
Ngoài các chính sách hỗ trợ cho người dân xây dựng và tu sửa cơ sở vật chất, thị xã cần tập trung tuyên truyền cho người dân nhiều hơn nữa về cách làm du lịch cần phải chu đáo, tận tình, mến khách. Đặc biệt, các hộ tham gia mô hình du lịch homestay cần chú trọng công tác vệ sinh môi trường, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm.
Nhật Minh