Từ thực tế sản xuất điểm ở một số địa phương và cho hiệu quả, các cấp ngành và người dân Cao Bằng nhận thấy, cây chanh leo phù hợp với đặc điểm của nhiều địa phương và cho hiệu quả kinh tế cao hơn so với những cây trồng truyền thống.
Chanh leo giảm nghèo ở Lê Lai
Một trong những mô hình tiêu biểu đó chính là HTX chanh leo Vân An (xã Lê Lai, huyện Thạch An).
Chanh leo là dạng cây thân leo phát triển khá mạnh và không mất quá nhiều công chăm sóc. Chính vì vậy, từ năm 2018, HTX Vân An đã lựa chọn cây trồng này là loại cây chủ lực trên địa bàn xã Lê Lai. Áp dụng quy trình sản xuất an toàn, chỉ sau từ 4- 5 tháng là cây cho thu hoạch. Năng suất đạt 35 tấn/ha, với giá bán trung bình là 15 nghìn đồng/kg.
Đến nay, HTX đã trồng và khai thác được 31ha. Tham gia mô hình này, HTX sẽ hỗ trợ kỹ thuật và đứng ra bao tiêu sản phẩm cho người dân và thành viên.
Với giá trị kinh tế khá cao, phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương, cây chanh leo đang mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế của bà con nông dân, góp phần nâng cao thu nhập, giảm nghèo bền vững cho các hộ gia đình đồng bào dân tộc thiểu số.
Người dân xã Lê Lai chăm sóc cây chanh leo. |
Anh Đàm Hoàng Nam (dân tộc Tày, xã Lê Lai) cho biết năm 2019, thông qua công tác tuyên truyền, vận động của xã, anh đăng ký trồng 650 cây chanh leo. Sau quá trình chăm sóc, vườn chanh leo của nhà anh Nam đã thu về được trên 2 tấn quả. Sản phẩm được HTX Vân An đứng ra thu mua.
“Với giá bán trung bình từ 10.000 - 15.000 đồng/kg, hết năm nay, gia đình tôi sẽ thu lại được số vốn ban đầu và sang vụ quả năm sau bắt đầu có lãi. Trồng cây chanh leo cũng dễ, không mất nhiều công chăm sóc, lại sạch sẽ. Nếu điều kiện thuận lợi, tôi sẽ mở rộng diện tích để phát triển cây chanh leo làm cây chủ lực để phát triển kinh tế gia đình”, anh Nam chia sẻ.
Xã Lê Lai có 772 hộ dân với 2.948 nhân khẩu thì đến 90% là đồng bào dân tộc Tày, còn lại là đồng bào dân tộc Nùng. Nhờ phát triển mô hình sản xuất chanh leo theo hướng hàng hóa với sự tham gia của HTX Vân An. Trung bình mỗi năm, xã giảm 9% tỷ lệ hộ nghèo. Đến cuối năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo của xã chỉ còn 10,1%.
Sức cuốn hút từ cây chanh leo
Nhận thấy lợi thế từ loại cây chanh leo, Cao Bằng đã đẩy mạnh phát triển loại cây này ra nhiều địa phương nhằm hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số nâng cao thu nhập. Đến nay, chanh leo đã phủ xanh nhiều diện tích đất dốc ở Cao Bằng. Tiêu biểu như huyện Trùng Khánh có 97,8ha, Quảng Hòa hơn 56ha, Thạch An 15,6ha, Hà Quảng 14,6ha.
Ngoài HTX Vân An, tỉnh còn có HTX nông nghiệp An Thịnh (Trùng Khánh) cũng đang sản xuất 12ha trồng chanh leo, mỗi năm cho năng suất từ 25 - 30 tấn quả/ha.
Với giá thị trường thu mua năm 2020 từ 10.000 - 20.000 đồng/kg, 12ha chanh leo của HTX cho thu nhập 250-300 triệu đồng/năm, góp phần nâng cao thu nhập cho các thành viên đều là đồng bào dân tộc thiểu số.
HTX chanh leo Vân An thu mua chanh leo sau đó liên kết tiêu thụ cho người dân. |
Đặc biệt, sản phẩm chanh leo của HTX An Thịnh đã có một lô hàng được xuất khẩu sang Pháp, khẳng định chanh leo của HTX đáp ứng đủ các yêu cầu vệ sinh an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn châu Âu.
Không chỉ ở huyện Trùng Khánh, trên địa bàn xã Đại Sơn, huyện Quảng Hòa cũng đang có HTX sản xuất nông lâm nghiệp Vĩnh Hưng chuyên sản xuất cây ăn quả, trong đó có 13 ha chanh leo.
Với phương thức hoạt động cùng góp vốn, mặt bằng thực hiện mô hình phát triển sản xuất và liên kết với doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, HTX đã ký hợp đồng sản xuất và bao tiêu sản phẩm với Công ty Nafoods.
Hiện, cây chanh leo đang phát triển tốt, sản lượng đạt 10 tấn quả tươi/ha. Các thành viên tích cực chăm sóc cây chanh leo như tạo tán, uốn cành, cắt tỉa chồi non để cho cây tập trung ra quả, làm cỏ, bón phân và phòng trừ sâu bệnh hại. Đây là mô hình nông nghiệp được triển khai theo hướng phát triển nông nghiệp sạch, đảm bảo an toàn thực phẩm.
Có thể thấy, phát triển cây chanh leo theo hướng hàng hóa là phù hợp với điều kiện khí hậu cũng như trình độ và nhu cầu phát triển kinh tế của đồng bào dân tộc thiểu số ở Cao Bằng. Mô hình này không chỉ nâng cao giá trị diện tích đất dốc mà còn tạo việc làm, thu nhập cho các hộ dân. Không ít người đã thay đổi tư duy sản xuất khi được làm việc với các HTX và doanh nghiệp.
Thấy được vai trò của loại cây trồng này trong tái cơ cấu nông nghiệp và giảm nghèo, trong Đề án nông nghiệp thông minh tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2020 – 2025, tỉnh tiếp tục định hướng phát triển cây chanh leo theo hướng công nghệ cao. Đặc biệt đưa cây chanh leo phát triển đại trà tại các huyện Trùng Khánh, Thạch An, Quảng Hòa.
Theo đánh giá của ngành chức năng, nếu Cao Bằng tiếp tục triển khai đồng bộ các biện pháp quản lý hành chính, khuyến khích doanh nghiệp, HTX tham gia đầu tư gieo trồng, sản xuất, thì chanh leo được kỳ vọng là cây làm giàu nhanh chóng cho đồng bào dân tộc thiểu số tại địa phương.
Như Yến
Bài 3: Khẳng định vai trò của kinh tế tập thể, HTX