Huyện Ba Vì nổi tiếng với dãy núi Ba Vì (hay còn gọi là Tản Viên Sơn). Huyện có 31 xã-thị trấn với 77 thôn, thì 73 thôn là nơi sinh sống tập trung của đồng bào dân tộc thiểu số như Dao, Mường, Tày… (chiếm gần 42% dân số toàn huyện). Trong những năm vừa qua, huyện đã triển khai thực hiện tốt các chính sách dân tộc, qua đó góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số.
Đói nghèo đã lùi xa
Trước đây, 4 xã của huyện là Tản Lĩnh, Minh Quang, Ba Trại, Vân Hòa thuộc khu vực I và 3 xã (Khánh Thượng, Ba Vì, Yên Bài) thuộc khu vực II. Đời sống của người dân đều hết sức khó khăn vì sống xa trung tâm. Tuy nhiên, khi chính sách dân tộc đi vào cuộc sống, đời sống đồng bào dân tộc thiểu số đã có những bước phát triển đáng kể. 100% xã có người dân tộc thiểu số sinh sống đã có điện lưới quốc gia, trình độ dân trí ngày một nâng cao, tệ nạn xã hội và các hủ tục dần được đẩy lùi.
Xã Ba Vì là một trong những địa phương tiêu biểu đã có những đổi thay trong phát triển kinh tế xã hội trong những năm qua. Theo UBND huyện, xã Ba Vì nằm dưới chân núi Ba Vì và hiện có 478 hộ gia đình với 2.118 nhân khẩu, trong đó người Dao (Dao quần chẹt) chiếm 98% dân số cư trú ở 3 thôn (bản) là Hợp Nhất, Yên Sơn và Hợp Sơn. Chính vì vậy, Ba Vì được gọi là một xã thuần dân tộc Dao.
Người Dao quần chẹt là một trong những đồng bào dân tộc thiểu số tiêu biểu sống dưới chân núi Ba Vì. |
Theo những người lớn tuổi ở địa phương, người Dao di cư đến núi Ba Vì để tìm kế mưu sinh bởi nơi đây có nguồn tài nguyên thiên nhiên rất phong phú. Đến Ba Vì, người Dao tập trung cư trú trên sườn núi và sống chủ yếu bằng đốt rừng làm nương.
Khi Nhà nước có quyết định thành lập Khu bảo tồn Vườn quốc gia Ba Vì, toàn bộ người Dao đang sống rải rác trên núi đều được "hạ sơn" định cư quanh chân núi Ba Vì. Từ đây, các cấp ngành đã tạo điều kiện để đồng bào thay đổi phương thức sản xuất chuyển từ đốt rừng làm rẫy sang trồng và bảo vệ rừng, đồng thời phát triển trồng lúa nước, chăn nuôi và định canh, định cư.
Địa phương cũng tạo điều kiện cho các hộ người Dao vay vốn thực hiện chăn nuôi bò, trồng chè, đặc biệt là phát triển cây thuốc Nam. Thay vì sản xuất theo cách truyền thống, các hộ đã chú trọng áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nên giá trị kinh tế được nâng lên.
Năm 2014, tỷ lệ hộ nghèo của xã vẫn chiếm 60% thì đến nay đã giảm xuống dưới 7%, thu nhập bình quân đầu người đạt 35 triệu đồng/năm. Những con đường trải nhựa phẳng lỳ đến tận trung tâm xã được hoàn thiện. Không ít hộ người Dao đã xây dựng được nhà cửa khang trang và có của ăn của để.
Chị Lý Thị Hoa (dân tộc Dao, thôn Hợp Sơn) phấn khởi cho biết, nhờ được tham gia các lớp tập huấn sản xuất, chị đã áp dụng kiến thức học được về chăn nuôi, chăm sóc bò sinh sản. Từ một con bò giống được tặng năm 2014, đến nay, gia đình chị đã có cả đàn bò, cái đói cái nghèo đã lùi xa...
Trong thời gian tới, Ba Vì phấn đấu trở thành xã nông thôn mới trước năm 2025, nâng thu nhập bình quân đầu người đạt 50 triệu đồng/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 1,8%.
Không chỉ xã Ba Vì mà xã Khánh Thượng - nơi có gần 5.100 đồng bào dân tộc Mường, Dao, Tày… sinh sống, chiếm 57% dân số của xã, cũng đang thay đổi từng ngày. Các tuyến đường được trải nhựa nối dài đến từng thôn. Các hộ đồng bào dân tộc thiểu số đều được dùng nước sạch, trẻ em được tạo mọi điều kiện để đến trường.
Có thể thấy, cuộc sống của các đồng bào dân tộc thiểu số ở huyện Ba Vì ngày càng no ấm. Những gam màu tươi sáng này đã thể hiện rõ hiệu quả trong triển khai thực hiện chính sách về dân tộc của huyện trong những năm qua.
Trao "cần câu" hơn cho "con cá"
Muốn đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện nâng cao kinh tế thì việc đầu tiên là phải áp dụng khoa học kỹ thuật, và để làm được điều đó cần chú trọng đào tạo nghề cho người dân. Chính vì vậy, huyện tập trung mở các lớp đào tạo nghề. Mục tiêu của huyện là mỗi năm mở ít nhất được 15 lớp đào tạo nghề cho đồng bào các dân tộc về trồng trọt, chăn nuôi theo hướng sản xuất tập trung để người dân nâng cao kiến thức, kỹ năng sản xuất kinh doanh.
Thực tế, sau khi được học nghề, 80% hộ đồng bào dân tộc thiểu số có việc làm mới hoặc tiếp tục làm nghề cũ nhưng có năng suất, thu nhập cao hơn.
Bên cạnh đó, đồng bào các dân tộc thiểu số được tiếp cận và thụ hưởng một số chương trình để phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống như vay vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội để giải quyết việc làm, cho con em đi học các trường chuyên nghiệp và dạy nghề…
Huyện cũng chú trọng đầu tư cho xây dựng cơ sở hạ tầng, triển khai phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, “Tấm gương sản xuất kinh doanh giỏi”, “Người uy tín trên địa bàn 7 xã miền núi”…
Chợ phiên Mường - Dao Ba Vì là nơi để người dân và du khách mua bán sản phẩm địa phương. |
Với những chính sách và giải pháp đồng bộ, hiện nay, trên địa bàn huyện đã xuất hiện không ít mô hình của đồng bào dân tộc thiểu số sản xuất theo hướng hàng hóa và cho những hiệu quả nhất định về kinh tế, xã hội, môi trường.
Tiêu biểu như: mô hình chăn nuôi bò thịt, bò sữa ở xã Tản Lĩnh, Vân Hòa, Yên Bài với quy mô trung bình 13.000 con; mô hình sản xuất chè ở xã Ba Trại, Vân Hòa, Yên Bài với tổng diện tích trồng chè đạt gần 2.000ha; mô hình sản xuất dong riềng ở các thôn Minh Hồng (xã Minh Quang), Ninh (xã Khánh Thượng), Hợp Nhất (xã Ba Vì) và mô hình sản xuất thuốc Nam ở xã Ba Vì…
Đặc biệt, UBND huyện Ba Vì đã hỗ trợ người dân xây dựng thương hiệu và quảng bá sản phẩm nông sản của ở xã miền núi. Đến nay, huyện đã có 20 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP (chương trình mỗi xã một sản phẩm), qua đó góp phần kích thích sản xuất, tiêu dùng, tăng thu nhập cho đồng bào dân tộc thiểu số.
Ông Đỗ Quang Trung, Trưởng phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện Ba Vì cho biết, với những nền tảng vững chắc từ chính sách phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, huyện có thể hoàn thành mục tiêu cơ bản không còn hộ nghèo vào cuối năm 2021.
Vĩnh Bảo
Bài 2: Liên kết phát huy thế mạnh địa phương