Bản Ngòi (xã Ngòi Hoa, huyện Tân Lạc) là một trong những địa phương nằm ven lòng hồ sông Đà. Bản có gần 100 hộ dân thì 100% là đồng bào dân tộc Mường. Trước đây, do đất canh tác hạn hẹp, chỉ có một số ít diện tích có thể trồng ngô, trồng rừng nên đời sống của người dân bản Ngòi gặp nhiều khó khăn. Người dân chỉ phát triển nghề nuôi cá lồng và đánh bắt thủy sản trên lòng hồ nhưng chưa có nhiều đổi mới trong sản xuất nên hiệu quả kinh tế không cao.
Điểm nhấn du lịch
Tuy nhiên, từ năm 2015 trở lại đây, những lợi thế, tiềm năng phát triển du lịch như nhà sàn, các phong tục tập quán và vẻ đẹp thiên nhiên của người Mường bản Ngòi đã thu hút du khách đến tham quan, trải nghiệm. Thấy được thế mạnh này, chính quyền địa phương đã lên kế hoạch phát triển bản Ngòi thành địa điểm du lịch cộng đồng.
Để hỗ trợ người dân, địa phương tạo mọi điều kiện về chính sách nhằm thu hút doanh nghiệp về đầu tư, nhiều doanh nghiệp liên kết với người dân tổ chức mô hình du lịch theo chuỗi giá trị. Đặc biệt, có 10 hộ gia đình người Mường đã cùng nhau thành Tổ hợp tác (THT) du lịch bản Ngòi, tạo đầu mối liên kết với doanh nghiệp.
Đồng bào Mường ở bản Ngòi học cách làm du lịch bền vững. |
Từ đây, người dân được tạo điều kiện vay vốn không tính lãi để xây dựng, cải tạo nhà ở, cung cấp những vật dụng cần thiết để hoàn thiện dịch vụ du lịch. Doanh nghiệp đứng ra tổ chức đào tạo cho người dân về kỹ năng cứu hộ, kỹ năng làm nhân viên buồng phòng, nghiệp vụ đưa, đón khách... Đến nay, bản đã có 8 homestay đạt chuẩn đi vào hoạt động.
Từ khi làm du lịch cộng đồng, cuộc sống của người dân Mường ở bản Ngòi có nhiều thay đổi. Ông Bùi Văn Thao, thành viên THT bản Ngòi, cho biết: Hiện nay, các thành viên trong gia đình ông đều tham gia làm dịch vụ homestay. Du lịch cộng đồng không chỉ tạo nguồn thu mà còn thúc đẩy phong trào văn hóa, văn nghệ.
Đến nay, hầu hết người dân ở bản Ngòi đều trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia mô hình du lịch để gia tăng thu nhập. Đây chính là nền tảng thúc đẩy kinh tế địa phương. Nếu như năm 2015, thu nhập của người dân chỉ ở mức 12 triệu đồng/năm thì đến cuối năm 2020, thu nhập bình quân đầu người ở bản Ngòi đã đạt 25,7 triệu đồng.
Theo chính quyền địa phương, nếu tiếp tục tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp liên kết phát triển du lịch theo hướng bền vững, tương lai 5-10 năm nữa, diện mạo du lịch ở bản Ngòi và đời sống của người dân tộc Mường nơi đây chắc chắn sẽ khởi sắc hơn.
Thay đổi cuộc sống xóm nghèo
Không chỉ ở huyện Tân Lạc mà ở huyện Kim Bôi, đời sống của đồng bào dân tộc Mường cũng có những cải thiện đáng kể.
Với đặc thù huyện có 88% dân số người dân tộc Mường, hộ nghèo và cận nghèo chiếm đến quá nửa, kinh tế sản xuất nông - lâm nghiệp chiếm 39,8%. Nhằm tạo nguồn thu nhập cho người dân, huyện Tân Lạc chú trọng hỗ trợ giống, vốn, đất đai phù hợp với điều kiện từng địa phương.
Đến nay, hàng chục xóm nghèo, xã nghèo là nơi sinh sống của đồng bào dân tộc Mường như Kim Truy, Hạ Bì, Kim Tiến, Kim Bình, Kim Bôi, Nam Thượng... đều có kinh tế phát triển, cuộc sống người dân thêm ổn định.
Cuộc sống của người dân làng Mường cổ Lũy Ải (xã Phong Phú, huyện Tân Lạc) ngày càng ổn định nhờ chú trọng phát triển kinh tế gắn liền với phát triển du lịch. |
Anh Bùi Văn Miền, xã Quy Mỹ vốn sinh ra trong gia đình dân tộc Mường nghèo khó. Khi được tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi hộ nghèo, anh đã phát triển trồng bương (cùng loại với cây tre) để cho thu măng đều đặn và bán cây thương phẩm. Ngoài ra, anh còn đầu tư trồng các loại cây có giá trị khác như ngô, bí đỏ lấy hạt, mướp đắng, nuôi gà, lợn, cá…
Đến nay, gia đình anh Miền đã thoát nghèo, trở thành hộ kinh tế khá với nguồn thu đa dạng. Hàng năm, sau khi trừ hết các chi phí, anh lãi 150 triệu đồng. Không chỉ tăng thu nhập cho gia đình, anh còn định hướng cho các hộ khác làm theo từ đó góp phần cùng với xã xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới.
Theo Ban Dân tộc tỉnh Hòa Bình, xuất phát điểm kinh tế còn ở mức thấp, địa bàn rộng, chia cắt, thiên tai xảy ra liên tục đã ảnh hưởng đến đời sống của đồng bào dân tộc Mường. Tuy nhiên, với các chính sách từ chương trình 134, 135, 167, Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và các chính sách dân tộc được triển khai hiệu quả, kinh tế ở các vùng dân tộc thiểu số, trong đó có vùng dân tộc Mường ngày càng được nâng lên.
Qua việc phát triển kinh tế, đồng bào dân tộc Mường đang góp phần cùng địa phương thực hiện hiệu quả phong trào thi đua yêu nước, góp phần thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Đến nay, thu nhập bình quân đầu người của tỉnh đạt 64,5 triệu đồng/người/năm. Năm 2020, toàn tỉnh Hòa Bình có thêm 5 xã về đích nông thôn mới, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 8,56%.
Bài 2: Phụ nữ liên kết sản xuất
Tùng Lâm