Trên thực tế, chúng ta đã có cả chiến lược tăng trưởng xanh, kế hoạch ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH), có kế hoạch phát triển KT-XH 5 năm và hàng năm. Tuy nhiên, do các kế hoạch được thực hiện riêng lẻ, lại thiếu nguồn lực để thực hiện và cũng không có áp lực để thực hiện nên hiệu quả rất kém.
Tăng trưởng xanh vẫn “lởn vởn bên lề”
Ts. Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh: Tại Việt Nam, chiến lược tăng trưởng xanh được Chính phủ ban hành từ năm 2012, năm nào cũng có diễn đàn, hội nghị tổng kết. nhưng đến nay, 2/3 số địa phương trong cả nước chưa xây dựng kế hoạch thực hiện chiến lược này.
Ở những tỉnh đã xây dựng kế hoạch hành động thì cũng không bố trí được nguồn kinh phí thực hiện. Lý do khách quan là Chiến lược xanh được ban hành năm 2012, khi Kế hoạch phát triển KT-XH 2011 - 2015 đã được phê duyệt.
Nhưng lý do chủ quan đó là, chính quyền địa phương cũng không có sức ép thực hiện, không thấy đây là việc cần phải ưu tiên thực hiện.
Khi bàn về mục tiêu là gắn tăng trưởng xanh vào kế hoạch phát triển KT-XH, ông Cung nhận định rằng đây là vấn đề lâu dài và đã được quan tâm nhưng chưa làm được nhiều.
Cụ thể, ông Cung dẫn chứng ngay như ở Bộ KH&ĐT, mỗi kế hoạch lại ở một vụ khác nhau. Chính vì thế cần lồng ghép Chiến lược tăng trưởng xanh với kế hoạch phát triển KT-XH, có lồng ghép như thế mới bố trí ngân sách thực hiện, có như thế mới áp chỉ tiêu để thực hiện.
“Một kế hoạch hành chính, không khả thi, ở dưới toàn chờ chỉ đạo, chờ hướng dẫn, đây là cách tiếp cận không ổn. Vì vậy, KT-XH và tăng trưởng xanh phải là một chứ không phải là hai như hiện nay. Trong khi đó, hiện nay nhiều người chỉ nghĩ đến làm sao cho tăng trưởng mà không nghĩ hậu quả việc tăng trưởng bằng mọi cách sẽ ra sao”, ông Cung nói.
“Với chính quyền địa phương, đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế vẫn là áp lực, vẫn là thành tích. Còn “xanh” hay chưa không phải là chỉ tiêu đánh giá, nên chưa được họ quan tâm”, ông Cung nói.
|
Thực hiện để có được nền kinh tế xanh
Cùng với đó, ông Trần Trung Hiếu - Phó Trưởng ban Thể chế kinh tế (CIEM), cũng cho rằng cần lồng ghép tăng trưởng xanh vào quá trình, công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế tại các tỉnh, thành phố. Trước mắt là tính theo từng năm và từ nay đến năm 2020 và giai đoạn tiếp theo; trong đó, tập trung vào việc thực hiện xanh hóa lối sống, xanh hóa hoạt động sản xuất, phấn đấu nâng cao tỷ lệ đóng góp từ sản xuất xanh vào GDP.
Từ đó, mỗi tỉnh, thành phố cần chủ động nghiên cứu triển khai cụ thể tùy theo quy mô, mật độ dân số, thói quen sinh hoạt và điều kiện kinh tế của mình. Đặc biệt, xác định một số vấn đề cấp bách như mức độ thu gom và xử lý nước thải sinh hoạt và chất thải rắn còn hạn chế; mức độ ô nhiễm có nguy cơ lan rộng và khó kiểm soát (nhất là ở khu vực nông thôn); tình trạng thiếu cây xanh, mặt nước.
Bình luận về việc lồng ghép mục tiêu tăng trưởng xanh vào kế hoạch phát triển KT-XH cấp địa phương. Ông Cung khẳng định, các kế hoạch này phải quện vào nhau, tái cơ cấu phải là chủ đạo và dòng xanh phải là dòng chủ yếu chứ không phải đi bên lề trong tư duy phát triển, cần có sự thay đổi, nếu không sẽ không còn đà tăng trưởng như ta muốn và sẽ rơi vào nguy cơ càng dốc nguồn lực vào tăng trưởng thì càng thụt lùi.
Lồng ghép chuyện không dễ
Tuy nhiên, thời gian qua, chính quyền các địa phương cũng đối diện một số khó khăn khi triển khai mục tiêu tăng trưởng xanh, chủ yếu do thiếu kinh phí, sự không đồng đều về nhận thức giữa các cấp cũng như trong cộng đồng dân chúng, năng lực cán bộ còn hạn chế.
Vì vậy, ông Lê Viết Thái - chuyên gia cao cấp của CIEM, nhận định việc lồng ghép không hề dễ, khi kế hoạch thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh của tỉnh và kế hoạch phát triển KT-XH tỉnh đang riêng biệt như vậy thì lồng ghép là điều khó khăn.
“Thực tế là chiến lược tăng trưởng xanh ra đời sau các chiến lược kế hoạch khác, nên chiến lược tăng trưởng xanh có cũng cho vui thôi, muốn thực hiện được thì phải ghép, mà chỉ khi ghép được kế hoạch thực hiện chiến lược xanh vào kế hoạch phát triển KT-XH tỉnh thì may ra mới có tý tiền để thực hiện kế hoạch chiến lược tăng trưởng xanh”, ông Thái nói.
Do vậy, theo ông Thái, cần phải thay đổi tư duy để có được sự lồng ghép trong kế hoạch phát triển KT-XH 5 năm tới.
Đồng thời, các chuyên gia cũng đặt câu hỏi làm sao để chính quyền địa phương nhận thức được về tăng trưởng xanh và thực hiện để có được nền kinh tế xanh chứ không phải lâu như thế này.
Trả lời câu hỏi này, theo các chuyên gia, các tỉnh nên tham khảo những mô hình tăng trưởng xanh, phù hợp, có biện pháp huy động và khai thác các nguồn lực tổng hợp, theo hướng đa dạng hóa để phục vụ chiến lược tăng trưởng xanh; tạo chuyển biến tích cực từ khâu lập kế hoạch đến thực hiện kế hoạch.
Đặc biệt, chính quyền cấp tỉnh nên triển khai đồng bộ các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức của xã hội về tăng trưởng xanh.
Thy Lê
