Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam cho biết, đến đầu tháng 9/2022, cả nước có hơn 17,16 triệu người tham gia BHXH, bằng 34,67% lực lượng lao động trong độ tuổi, tăng hơn 2,36 triệu người so với cùng kỳ năm 2021, tương ứng với mức tăng 15,96%. Trong số này, người tham gia BHXH tự nguyện đạt 1,5 triệu.
Tích cực ‘bám làng, bám bản’
Thời gian qua, nhiều địa phương trên cả nước đã đẩy mạnh lan tỏa chính sách BHXH tự nguyện, thu hút thêm nhiều người lao động tham gia. Theo báo cáo của BHXH tỉnh Khánh Hòa, tính đến đầu tháng 10, toàn tỉnh có 15.812 người tham gia BHXH tự nguyện, đạt 55,87% kế hoạch BHXH Việt Nam giao, tăng 496 người so với cùng kỳ năm trước.
Đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu rõ về chính sách BHXH tự nguyện. |
Ông Bùi Đăng An, Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết, hiện nay, toàn tỉnh có khoảng 30.350 người đang hưởng lương hưu, trong đó hưởng lương hưu nhờ có tham gia BHXH bắt buộc là 29.372 người và hưởng lương hưu nhờ có tham gia BHXH tự nguyện chỉ có 978 người. Có thể thấy, tỷ lệ người được hưởng lương hưu nhờ tham gia BHXH tự nguyện quá thấp.
Để tăng nhanh số lượng người tham gia BHXH tự nguyện, phấn đấu hoàn thành chỉ tiêu về số người tham gia và hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH, bảo vệ quyền và lợi ích về BHXH của nhân dân, trong thời gian tới, BHXH tỉnh Khánh Hòa sẽ tăng cường nhiều giải pháp truyền thông, trong đó chú trọng hình thức truyền thông trực tiếp.
Cụ thể, BHXH tỉnh thành lập các nhóm truyền thông nhỏ gồm 3 chuyên viên phối hợp với nhân viên các tổ chức dịch vụ thu, cán bộ thôn, tổ dân phố, các hội, đoàn thể để thực hiện truyền thông, trao đổi, vận động và hướng dẫn thủ tục trực tiếp cho người dân tham gia BHXH tự nguyện ngay tại nơi cư trú, nơi làm việc. Trong đó, tập trung vào các đối tượng như nông dân, thành viên các hợp tác xã.
Chia sẻ kinh nghiệm từ địa phương, bà Hà Thị Nhung - Phó Giám đốc Phụ trách BHXH tỉnh Tuyên Quang nhấn mạnh: “Muốn phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện và BHYT hộ gia đình không cách nào khác phải tích cực bám làng, bám bản”. Bám làng, bám bản là để tăng cường công tác tuyên truyền, vận động giúp đồng bào hiểu rằng BHXH tự nguyện là chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước, mở ra cơ hội được hưởng lương hưu cho tất cả người lao động từ đủ 15 tuổi trở lên, do Nhà nước tổ chức thực hiện; được Nhà nước bảo hộ, hỗ trợ mức đóng, cấp miễn phí thẻ BHYT khi về hưu; không vì lợi nhuận, không bao giờ bị vỡ quỹ và mục đích duy nhất là vì cuộc sống của người dân.
Hỗ trợ mức đóng để tạo đà
Mặc dù việc phát triển người tham gia BHXH tự nguyện có nhiều chuyển biến tích cực, song vẫn chưa đạt mục tiêu như mong muốn. Bà Himanshi Jain - chuyên gia bảo trợ xã hội, Ngân hàng Thế giới, đánh giá qua khảo sát tại một số địa phương thấy ở mỗi địa phương tại Việt Nam đều có những cách làm riêng để phát triển người tham gia BHXH tự nguyện. Tuy nhiên, còn nhiều cách làm cần phải cải thiện như: Công tác tuyên truyền trực tiếp và mạng lưới tổ chức dịch vụ thu hiệu quả nhưng tốn kém và mất thời gian. Tài liệu truyền thông còn chưa thực sự hấp dẫn và thiếu rõ ràng về mức độ thông tin để mỗi người có thể tiếp nhận…
Bên cạnh đó, bà Himanshi Jain chỉ ra những rào cản trong mở rộng độ bao phủ BHXH tự nguyện, đó là người dân Việt Nam thường quan tâm đến lợi ích của lương hưu ở góc độ ngắn hạn hơn là dài hạn, như ở độ tuổi 65 - 70 tuổi, họ sẽ nhận được bao nhiêu tiền. Trong khi đó, người tham gia BHXH tự nguyện chủ yếu ở độ tuổi 40 - 50, nên họ chưa đủ thời gian đóng để về hưu. Để giải quyết vấn đề này, cần có phương pháp truyền thông linh hoạt, sáng tạo và kinh nghiệm quốc tế phù hợp.
Ngoài ra, khoản đóng và thời gian đóng BHXH tự nguyện vẫn còn cao, nên chưa tạo sự hấp dẫn cho người dân, nhất là đối với người lao động trong khu vực phi chính thức. “Bởi, trong cuộc sống, nhiều người phải chi tiêu rất nhiều khoản, nên khi cần trích một khoản tiền tham gia BHXH tự nguyện, khiến họ phải tính toán và đắn đo rất nhiều. Vì vậy, cần linh hoạt trong mức đóng, ưu đãi ngắn hạn như khu vực chính thức và thời gian đóng yêu cầu thấp hơn sẽ nâng cao tính hấp dẫn của chương trình…”, bà Himanshi Jain lý giải.
Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực an sinh cũng cho rằng công tác phát triển BHXH tự nguyện còn một số tồn tại, hạn chế, trong đó các đối tượng lao động tự do có thu nhập không ổn định còn gặp nhiều khó khăn, rào cản. Khi tham gia BHXH tự nguyện, mức hỗ trợ người tham gia BHXH tự nguyện từ ngân sách còn thấp, quyền lợi hưởng chỉ có 2 chế độ là hưu trí và tử tuất, thời gian tham gia để được hưởng chế độ hưu trí kéo dài 20 năm.
Hiện có tới 97% số lao động phi chính thức chưa tham gia BHXH tự nguyện. Đây là dư địa lớn cho ngành BHXH phát triển thêm đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trong thời gian tới.
Theo đó, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh yêu cầu BHXH các tỉnh, thành phố tích cực, chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo trong công tác BHXH, với lộ trình, giải pháp cụ thể. Đặc biệt, có các chính sách hỗ trợ mức đóng để tạo đà cho người tham gia, nhất là với chính sách BHXH tự nguyện, bảo đảm quyền được an sinh cho mọi người dân, tạo cơ hội cho mọi người dân thụ hưởng chính sách.
Hoài Linh