Luật BHXH sửa đổi năm 2014 trao cho cơ quan BHXH chức năng thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHYT, BHTN.
Nghị định số 21/2016 của Chính phủ cũng quy định, từ ngày 1/6/2016, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, Giám đốc BHXH các tỉnh, TP có quyền xử phạt vi phạm hành chính. Đây là biện pháp mạnh giúp cho cơ quan BHXH thực hiện công tác thu và hạn chế tối đa việc nợ tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN.
Truy thu hàng nghìn tỷ đồng
Theo ông Bùi Quang Huy, Phó Chánh Văn phòng BHXH Việt Nam, ngay sau khi được Quốc hội thông qua, BHXH Việt Nam đã chủ động chuẩn bị những điều kiện cần thiết để đưa luật vào cuộc sống như chủ động phối hợp với Trường Cán bộ Thanh tra (Thanh tra Chính phủ) tổ chức các lớp đào tạo nghiệp vụ thanh tra cho đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra, công tác thu; bổ sung trang thiết bị phương tiện phục vụ công tác thanh tra chuyên ngành.
Hiện nay, toàn ngành BHXH có khoảng 5.500 cán bộ, công chức, viên chức làm công tác kiểm tra và công tác thu. Trong đó, có 1.300 người đã được đào tạo nghiệp vụ thanh tra chuyên ngành (BHXH Việt Nam 60 người, BHXH các tỉnh, TP là 1.240 người) đủ điều kiện để thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHYT, BHTN.
Thông tin tình hình thực hiện thanh tra đóng BHXH, BHYT, BHTN, ông Trần Đức Long, Vụ trưởng Vụ Thanh tra – kiểm tra (BHXH Việt Nam) cho biết: Qua 5 cuộc thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT, BHTN, trong đó, phối hợp Thanh tra Chính phủ, Thanh tra lao động thí điểm thanh tra tại Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng đã phát hiện 616 đơn vị nợ BHXH, BHYT, BHTN với số tiền 157,7 tỷ đồng (BHXH Phú Thọ trên 63 tỷ đồng, BHXH Hưng Yên 94,4 tỷ đồng); phát hiện 6.108 trường hợp thuộc đối tượng tham gia nhưng chưa tham gia BHXH, BHYT, BHTN; đóng thiếu thời gian tham gia, đóng thiếu 7% mức lương đối với lao động đã qua đào tạo, 5% mức lương đối với lao động làm công việc nặng nhọc, độc hại; đã tiến hành truy thu chưa tính lãi đối với 1.355 trường hợp.
BHXH Việt Nam truy thu hàng nghìn tỷ nợ đọng, trốn đóng
Bên cạnh đó, đến ngày 31/10, BHXH các tỉnh đã kiểm tra 13.911 đơn vị (trong đó có 364 BHXH quận, huyện; 10.316 đơn vị SDLĐ; 726 cơ sở KCB BHYT và 2.505 đại lý thu, đại diện chi trả) và yêu cầu thu hồi, truy thu 69, 6 tỷ đồng (trong đó 32,5 tỷ đồng là số phải thu hồi, truy thu năm 2015 chuyển sang), bao gồm: Thu hồi về Quỹ BHYT 32,2 tỷ đồng, về Quỹ BHXH 37,2 tỷ đồng, về Quỹ quản lý bộ máy trên 16 triệu đồng. Đã thu hồi, truy thu được 32,5 tỷ đồng, bao gồm: Thu hồi về Quỹ BHYT 13,7 tỷ đồng; về Quỹ BHXH 18,6 tỷ đồng; thu hồi về Quỹ quản lý bộ máy: trên 15 triệu đồng.
Theo ông Long, kết quả triển khai thí điểm công tác thanh tra năm 2016, dù số lượng thí điểm không nhiều nhưng đã đem lại kết quả tốt với các doanh nghiệp cố tình nợ đọng. Khi có quyết định thanh tra, các doanh nghiệp này đã có những chuyển biến rất rõ rệt trong việc chấp hành quy định về đóng BHXH, BHYT, BHTN.
Quyết liệt thực hiện
Đánh giá về công tác phối hợp thu hồi nợ, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu nhận định: hiện hai công cụ giảm nợ là: thanh tra, kiểm tra việc đóng nộp BHXH, BHYT, BH thất nghiệp và khởi kiện đã chính thức được thực hiện.
Tuy nhiên, riêng công tác kiểm tra đơn vị nợ đóng, chậm đóng BHXH là nhiệm vụ thường xuyên của ngành BHXH, nhưng khi có chức năng thanh tra chuyên ngành đóng nộp thì các địa phương còn lúng túng.
BHXH Việt Nam cũng cho biết vẫn còn không ít những khó khăn, thách thức khi thực hiện công tác này. Cụ thể tại Khoản 3 Điều 13 Luật BHXH 2014 quy định “cơ quan BHXH thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHTN và BHYT theo quy định của Luật và quy định khác của pháp luật có liên quan”.
Tuy nhiên, Luật Thanh tra số 56/2010/QH12 quy định cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành là cơ quan thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực và người được giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành là công chức.
Điều này dẫn đến bất cập trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHTN, BHYT đối với cơ quan BHXH vì lực lượng chính thực hiện hoạt động thanh tra chuyên ngành là viên chức.
Do đó, đây là một bất cập cần được nghiên cứu bổ sung cho phù hợp với thực tế của ngành BHXH khi được Quốc hội giao nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành.
Thy Lê